Թե որպես խորհրդանիշ, թե որպես ազգային զարդամոտիվ հայերի համար նուռն առանձնահատուկ նշանակություն ունի։ Սակայն, Made in Armenia շարքում ներկայացնելու ենք ոչ թե այս միրգը, այլ մրգի անվանումն «իրենով» արած դիզայներ, քանդակագործ, գեղանկարիչ Նուռին: Ստեղծագործ անհատ, ում աշխատանքները ներկայացվել են աշխարհի տարբեր կետերում, իսկ վերջինը՝ 3 մետրանոց և 350 կգ–նոց բրոնզաձույլ արձանը, հոկտեմբերի 6–ից 15–ն առաջին անգամ ցուցադրվում է ժամանակակից արվեստի «Ֆլորենցիայի միջազգային բիենալե»–ում։
-Նուռ հետահայաց գցենք Ձեր ստեղծագործական կյանքի մեկնարկին։ Կհիշեք արվեստի աշխարհ մուտքը։ Չէ, որ արդեն 30 տարի է ստեղծագործում եք։
-Իմ ստեղծագործական կյանքը երևի թե մեկնարկել է ծնվածս օրվանից։ Կարծում եմ չկա այդպիսի մարդ, որը կարող է պնդել, թե դարձել է ստեղծագործող։ Պետք է ներսից լինի ստեղծագործելու շնորհը։ Վստահ կարող եմ ասել ինձ մոտ այդ շնորհը կա, քանի որ ես այսօր Ձեզ հետ զրուցում եմ իմ արվեստի մասին։
-Այսօր Նուռը բրե՞նդ է։
-Այսօր Նուռը ես եմ, մարդ, այլ ոչ թե՝ բրենդ։ Երբեք նպատակադրված չեմ եղել ստեղծել բրենդ և երբեք Նուռը բրենդ չի դարձել։ Այն կդառնա բրենդ, երբ ես էլ չեմ լինի։
-Ձեր զարդերն անվանակա՞ն են, թե՝ ոչ։
Իմ կյանքի ընթացքում ստեղծված բոլոր զարդերը նվիրված են եղել կոնկրետ մարդկանց։ Ես շփվել եմ այդ մարդկանց հետ, նրանցից որոշակի լիցքեր, տրամադրություն ստացել, փորձել գտնել նրանց իրական ես–ը, որը, որպես կանոն, գրեթե միշտ թաքնված է նրանց ներսում։ Ես իմ առջև խնդիր եմ դրել գտնել այդ մարդկանց իրական ես–ը և այդ ես–ը վերածել զարդի։ Հակառակ տարբերակն էլ կարող եմ նշել։ Իմ ցուցասրահում ներկայացված են այն զարդերը, որոնք կցանկանայի, որ նվիրված լիներ պատմության մեջ հայտնի մարդկանց։ Ճիշտ է, ես նրանց հետ նույն ժամանակահատվածում չեմ ապրել, բայց այդ մարդկանց հետքը պատմության մեջ այնքան մեծ է, որ այն հետազոտելով է, որ ես շփվում եմ այդ մարդկանց հետ և կարողանում նրանց համար ստեղծագործել։
-Ովքե՞ր են կրում Նուռի զարդերը։ Հասարակական կարևոր դիրք ունեցող անհատնե՞ր, էլիտայի ներկայացուցիչնե՞ր...
-Ինտելեկտուալ, զարգացած մարդիկ, ովքեր ունակ են գնահատել արվեստը։ Ես չեմ փորձում պարզել, թե իմ պատվիրատուն որտե՞ղ է աշխատում։ Ինձ համար պատվիրատուի սոցիալական դիրքն առհասարակ կարևոր չէ։ Կարևոր է այն, որ ով էլ կրի զարդը չառաջնորդվի այն սկզբունքով, որ հանրության շրջանում շեշտի, որ հեղինակը Նուռն է։ Զարդը կրողը պետք է կարողանա ընկալել այն, դարձնել իր մարմնի մի մասը։ Եվ, այո քաղաքական էլիտայից ևս շատ պատվիրատուներ ունեմ։ Ի ուրախություն մեզ սա նշանակում է, որ մենք ունենք ինտելեկտուալ, զարգացած, արվեստը գնահատող քաղաքական էլիտա։
-Իսկ տղամարդիկ են գերակշռո՞ւմ, թե՞, այնուամենայնիվ, կանայք։
-Կարծում եմ հավասար։ Անկախ նրանից իմ պատվիրատուն կին է, թե տղամարդ ես եմ ընտրում, թե ի՞նչ պետք է պատրաստեմ տվյալ մարդու համար։ Անհատը միշտ սպասում է դիմացինի գնահատականին։ Չեմ բացառում իհարկե, որ շատերը կարող են նաև անտեսել շրջապատի գնահատականը, բայց, վստահ եմ հոգու խորքում սպասում են, քանի որ ինքդ քո հանդեպ երբեք չես կարող օբյեկտիվ լինել։ Հենց այս սկզբունքն է կիրառվում իմ մոտեցման մեջ։ Ես կարող եմ օբյեկտիվ գնահատել դիմացինին և գտնել այն, ինչն անհրաժեշտ է նրան, որ դառնա կատարյալ։ Ինչպե՞ս եմ հասկանում, ընդամենը՝ զրուցելով։
-Նման մոտեցման արդյունքում ստեղծված արտադրանքը ենթադրելի է կունենա մեծ արժեք։ Փորձենք հասկանալ։ Ի՞նչ մետաղներ, բնական քարեր եք օգտագործում զարդը ստեղծելիս։
-Կարող է անհավանական թվալ, բայց այն ամենն, ինչ աշխարհում գոյություն ունի։ Չկա որևէ նյութ, որը ես չեմ օգտագործում կամ առհասարակ բացառում եմ երբևէ օգտագործել, անգամ «ամենավատ» նյութերը։ Բնության մեջ ամեն բան լիարժեք է, համահունչ դասավորված կողք կողքի։ Պետք է դա հաշվի առնել և փորձել օգտագործել։
-Իսկ ինչպե՞ս ապակոդավորել Ձեր հավաքածուների խորհուրդը։
-Առաջին հերթին պետք է զգալ, եթե ցանկություն կա ավելի խորը հասկանալ, ապա անհրաժեշտ է ուսումնասիրել պատմությունը, սիմվոլիկան, տվյալ թեման, որին նվիրված է այդ աշխատանքը։ Եթե այդ ամենի ժամանակը չունեք, ապա ուղղակի գործի դրեք Ձեր զգայարանները։
-Քանի որ խոսեցիք հայաստանյան քաղաքական էլիտայից և նրա ինտելեկտուալ լինելուց, ցանկանում եմ հարցնել, Ձեր հարցազրույցներից մեկում նշել էիք, որ մեր երկրում պակասում է ինտելեկտուալ հասարակությունը։ Դե՞ռ այդ կարծիքին եք։
-Կարծում եմ ոչ թե պակասում է, ոչ թե բնավ չկա, այլ կա, բայց մի փոքր քիչ է։ Ես մշտապես ասում եմ Հայաստանից արտահանվող «արտադրանքն» այսօր մարդն է։ Սա և՛ ուրախանալու, և՛ տխրելու առիթ է։ Պետք է ուրախանանք, քանի որ գիտակ մարդիկ կարող են խելքի, տաղանդի հաշվին գտնել իրենց տեղն արտերկրում։ Պետք է տխրենք, որ այդ նույն մարդիկ լքում են Հայաստանը։ Չպետք է դատապարտենք գնացողներին, պետք է հասկանանք, որ գնալով արտերկիր, այդ նույն անհատը կարող է այնտեղ կայանալ և դառնալ մեր ազգի հպարտությունը։
-Դուք ակտիվորեն ներգրաված եք նաև Երևանի գեղարվեստական ձևավորման աշխատանքներում։ Ի՞նչ փուլում են այս աշխատանքները։
-Վերջինն Ավետիք Իսահակյանի գրքի կրպակն էր, որը քաղաքային ինստալիացիայի մի մաս է, բայց միևնույն ժամանակ ունի նաև ֆունկցիոնալ նշանակություն։ Գրքի մայրաքաղաք հասկացողություն այս ինստալիացիաներով ավելի է արդիականացվում, իսկ կրպակ ասվածը վերածվել է արտ օբյեկտի։ Առաջիկայում ևս 10 հեղինակի կրպակ է տեղադրվելու մայրաքաղաքի փողոցներում։ Մինչև տարվա վերջ կտեսնեք Միքայել Նալբանդյանի, Եղիշե Չարենցի, Խաչատուր Աբովյանի, Վահան Տերյանի գրքի կրպակները, ընդ որում յուրաքանչյուրինը նրանց անունով կոչված փողոցում, իսկ մյուս հեղինակների կրպակները կտեղադրվեն 2018–ի գարնանից։
-Ի դեպ, ես հիշում եմ, որ Ավետիք Իսահակյանի գրքի կրպակի տեղադրումից հետո հատկապես սոցցանցերում քննադատությունների ալիք բարձրացավ։ Դուք այդ ալիքը նկատե՞լ էիք։
-Եթե անկեղծ նման ալիք չեմ նկատել։ Քննադատություն կար թերևս տեղաշարժման սահմանափակ կարողություններ ունեցող մարդկանց համար կրպակի մուտքի մոտ թեքահարթակ չտեղադրելու և այդպիսով նրանց մուտքը կրպակ «խոչընդոտելու» հետ կապված։ Բայց այս հարցում մենք առաջնորդվել էինք միջազգային ստանդարտներով, համաձայն որի, եթե տարածքը փոքր է սայլակով շարժվելու համար, ուրեմն չպետք է թեքահարթակ տեղադրել մուտքի մոտ։ Թեքահարթակի առկայության դեպքում մարդիկ կկարողանային ներս մտնել կրպակ, սակայն, տարածքի փոքր լինելու պատճառով չէին կարողանա շարժվել։ Կրպակից դուրս գալու հետ կապված ևս խնդիրներ կլինեին։ Սա էր պատճառը, որ մենք հրաժարվել ենք թեքահարթակից։
-Բազմիցս նշել եք, որ չնայած որոշ դժվարություններին Հայաստանից չեք հեռանա։ Հայաստանում Ձեզ ի՞նչն է պակասում և ի՞նչը բավարարում։
-Ինձ պակասում է քննադատությունը, իսկապես շատ է պակասում։ Յուրաքանչյուր անգամ ինչ–որ աշխատանք անելուց հետո ես սպասում եմ, որ ինձ կքարկոծեն, բայց ոչ ոք չի քարկոծում։ Բավարարում են, ոգեշնչում իհարկե մարդիկ։ Յուրաքանչյուր մարդ ում հետ ես հանդիպում եմ իմ մեջ թողնում է գույնի, նշանի, երանգի և այլն հետք, որը հետագայում դառնում է ինչ–որ զարդի, քանդակի, գեղանկարի մի մասնիկ։ Օրինակ Դուք ևս ինձ ոգեշնչել կարողացաք։
Ալինա Նահապետյան /Armday.am
