2020 թ. հունվարի 1-ից նախատեսվում է բարձրացնել էթիլային սպիրտի, օղու (բացառությամբ պտուղներից պատրաստված օղու), գարեջրի և IQOS տեխնոլոգիայի ծխախոտի ակցիզային հարկի դրույքաչափերը, հարկել նաև գազավորված՝ ոչ ալկոհոլային ըմպելիքները (բացառությամբ հանքային ջրերի), 1 շշի գինը 30 դրամով կբարձրանա, գրավատների պետտուրքը կբարձրանա 60 անգամ՝ տարեկան 100 հազարից դառնալով 6 մլն դրամ, իսկ փոխանակման կետերի 50 հազարը՝ 3 միլիոն։
Այս և տնտեսական ոլորտում տիրող բացթողումների շուրջ Armday.am-ը զրուցել է տնտեսագետ Կարեն Ադոնցի հետ:
-Հայաստանի տնտեսությունը ի՞նչ խնդիրների առաջ է կանգնած,ի՞նչ կասեք տնտեսական ոլորտում վերջերս կատարվող փոփոխությունների մասին, մասնավորապես ակցիզային հարկի բարձրացման: Ովքե՞ր կլինեն տուժողնեը:
-Հայստանի տնտեսությունը շատ խնդիրներ ունի: Ակցիզային հարկի բարձրացումն այս պահին ժամանակավրեպ է, գործնականում այդ գումարները առաջինը հանվելու է տնտեսությունից: Գազավորված ըմպելիքներ արտադրում են նաև շատ փոքր ընկերություններ և նրանք կտուժեն այս առումով:
Եթե ապրանքը թանկանում է, բոլորն են տուժում: Սպառողները թանկացումների դեպքում սկսելու են ավելի քիչ գնել:
-Իսկ ե՞րբ էր նպատակահարմար գնալ այդ փոփոխություններին:
-Ընդհանրապես, ակցիզային հարկի բարձրացումը կատարում են բարեփոխումներից հետո, երբ տնտեսությունը զարգանում է ակտիվ,դրանից հետո կարելի է, սակայն, այժմ տնտեսությունից քամել միջոցները, իմաստ չունի, քանի որ այդ ռեսուրսները պետք է շրջանառության մեջ լինեին: Պետք է ներդրողներին շահագրգռել, որպեսզի արտադրողները ներդրումներ անեն, այդ գումարները նորից ընդլայնեն իրենց գործունեությունը, իսկ հիմա մենք հանում ենք այն տնտեսությունից:
Կան թանկարժեք ապրանքներ, որոնց վրա գուցե կարելի է թանկացնել,օրինակ՝ կոնյակ և այլն, բայց այս պահին հանել տնտեսությունից դրամական միջոցներ, որոնք պոտենցիալ ներդրումային միջոցնրեր են, նպատակահարմար չէ:
Դա հնարավոր է անել այն ժամանակ, երբ զարգացումը հասել է այն աստիճանի, որ այլ խնդիրներ չկան:
-Ի՞նչ է պետք ձեռնարկել տնտեսությունն ուշքի բերելու համար:
-Այժմ անհրաժեշտ է խթանել, որպեսզի այդ գումարները մտնեն տնտեսության մեջ նեդրումների ձևով,ոչ թե հանել, տանել բյուջե: Բյուջե պետք է տանել ընդլայնված միջոցներից: Եթե քո տնտեսությունը չի զարգանում և դու սկսում ես գումարներ հանել արտադրողներից, կապ չունի ինձ ձևերով, դա ճիշտ չէ:
-Ապրիլից նաև սեղմված գազը կթանկանա,այն և՞ս նույն տրամաբանության մեջ է:
-Նույն տրամաբանության մեջ է: Փաստացի, լրացուցիչ միջոցներ են գնում բյուջե, որոնք ընդլայնման հաշվին չեն:
-Ի՞նչ համեմատականներ կտանեք նախկին ու ներկայիս իշխանությունների օրոք տնտեսական վիճակի մասին:
-Նախորդ իշխանության ժամանակ տնտեսությունն ապրում էր պարտքերով, որևէ դրական բան չկար: Հիմնaկանում օլիգարխիկ միավորների տնտեսվարողների զարգացման արդյունքում էր պահվում տնտեսության հավասարակշռությունը: Խնդիրը նրանում է, որ տնեսությունն այսօր էլ չի զարգանում, այսօր էլ պարտքերով է ապահովում հավասարակշռությունը, և արվում են քայլեր, որոնք տրամաբանական չեն և միտված չեն զարգացման խթանմանը:
-Ինչքա՞ն կարելի է պարտքերով պահել տնտեսությունը:
-ՀՀ տնտեսության հավասարակշռությունը վերջին տաս տարվա ընթացքում պահպանվել է միջինը 500 մլն դոլար արտաքին պարտքով: Այժմ, երբ մեր տնտեսությունը չի զարգանում, որպեսզի տնտեսական անկում չլինի, էլի պետք է պարտքերով պահել:
-Ո՞րն է արմատական խնդիրը գուցե համապատասխան մարդի՞կ չեն իրենց տեղում, մասնագիտական բաց նկատո՞ւմ եք:
-Մինչև այսօր Հարկայի օրենսգրրքի մասին ինչ-որ քնարկումներ է արվում, սակայն գործնականու, եթե դուք գիտեք, թե ինչ եք ուզում, ինչ քայլեր է պետք իրականացել, հարկային քաղաքականությունը, օրենսգիրքը մշակելը առավելագույնը մեկ շաբաթվա գործ է, ուղղակի տեխնիկական հարցեր են:
Մասնագիտական գնահատականներ չեմ ուզում տալ մեր ներուժին: Խոսքը մասնագետների լավ ու վատ լինելու մասին չէ: Խոսքը գաղափարի մասին է, ինչ քաղաքականություն է իրականացվում, մասնագետին կարելի է ուղղորդել: Նպատակային գաղափարը բացակայում է, և այս դեպքում լավագույն մասնագետների առկայության դեպքում անգամ, ոչ մի արժեք դա չի ներկայացնի:
Եթե հարկային քաղաքականությունը քննարկվում է բնակչության, ձեռնարկատերերի, բոլորի հետ, ուրեմն չգիտեն,թե ինչ են ուզում անել:
Վերջերս, զովացուցիչ ըմպելիք արտադրող ընկերությանը Կառավարությունը տվեց արտոնություն,բայց եթե բոլորին տրված չէ այդ արտոնությունը, նշանակում է՝ ստեղծվում է մենաշնորհ և խաթարվում է մրցակցությունը: Նույնը վերաբերում է տեքստիլի արտադրությանը:
-Ի՞նչ նախադրյալներ կան, որ գործարարները շահագրգռված լինեն ներդրումներ անել:
-Հայաստանի զարգացման համար ներդրումային անհրաժեշտ ծավալները հսկայական են: Նորմալ զարգացման համար խոսքը 2.5 մլրդ դոլարի մասին է: Որպեսզի մեր տնտեսությունը զարգանա, այդ ծավալի ներդրումների համար որևէ նախադրյալ չկա: Տնտեսությունը կարող է զարգանալ արտահանման միջոցով: Եթե մենք առանձնացնենք վերամշակող արտադրությունը, որովհետև դրա հումքը գյուղատնտեսության հետ է կապված, արտադրական մնացած ոլորտների համար, որոնց հումքը պետք է ներմուծեն, որ արտադրություն կազմակերպեն, ոչ միայն չկան նախադրյալներ, այլև ուղիղ հակառակը՝ հսկայական մաքսատուրքեր են հումքի, մեքենասարքվորումների վրա:
Այս հատվածում լրջագույն աշխատանք է պետք տանել, մենք ոչինչ չենք արտադրում մեծ հաշվով:
-Իսկ հայկական արտադրանքն ինչքանո՞վ է մրցունակ:
-Եթե անգամ վրացական շուկա փորձենք մտնել լուրջ արտադրանքով, միայն այն, որ դա արտադրված է Հայաստաում, վստահություն չի ներշնչում սպառողների մոտ:
