Չարությանն ՝ ըմբռնումով, բարությանը ՝ վստահությամբ. Արփինե Հովհաննիսյանի «Կյանքը մեկ օրում» (լուսանկարներ)

«Կյանքը մեկ օրում» նախագծի հյուրն է ՀՀ արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը, ով զբաղեցնում է ՀՀԿ համամասնական ցուցակի 3-րդ հորիզոնականը: Նախարարի հետ զրուցել ենք առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններին վերաբերող մի շարք հարցերի շուրջ:

-ՀՀԿ-ի ցուցակում առաջին կին թեկնածուն Դուք եք, ինչպե՞ս է դա որոշվել, կարելի՞ է ասել, որ դա կուսակցության գնահատականն էր Ձեր՝ այս տարիների աշխատանքի համար և արդյոք ուրա՞խ եք ԱԺ վերադառնալու հնարավորության համար:

-Առհասարակ, աշխատում եմ խուսափել այնպիսի հարցադրումների պատասխանելուց, որոնց հասցեատերը ես չեմ, այսինքն իմ՝ ցուցակի այս կամ այն հորիզոնականում գտնվելու որոշման հեղինակը ես չեմ, դա քաղաքական թիմի որոշումն է և այդ քաղաքական թիմի որոշման մեկնաբանության իրավունք ինձ որևէ մեկը չի վերապահել: Ես կարող եմ դրան որպես փաստ վերաբերվել և ասել, որ դա իրականում շատ պարտավորեցնող է և նաև կրկնակի, եռակի, քառակի պատասխանատվություն է նշանակում՝ հատկապես այս լարված շրջանում: Ինչ վերաբերում է ԱԺ վերադառնալուն կամ չվերադառնալուն, նախ թույլ տվեք ասել, որ ՀՀԿ ցուցակում գտնվելը ինքնին հոմանիշ չէ ԱԺ վերադառնալուն: Ես իմ այն առաքելությունը, որը պատկերացրել եմ, փորձել եմ պաշտաճ կերպով և պատվով կատարել թե՛ խորհրդարանում, թե՛ գործադիրում, բայց, քանի որ խոսքը գնում է քաղաքական թիմի մասին, դրա համար քաղաքական թիմը որտեղ որոշում կայացնի, ես այդտեղ էլ կշարունակեմ գործունեություն ծավալել և իմ առաքելությունն իրականացնել:

-ՀՀԿ-ի ցուցակը շատ քննարկվեց ու քննադատվեց, տեսակետ կա, որ կուսակցությունն այդպես էլ չազատվեց մականունավոր պատգաավորներից:

-Առհասարակ, ես համարում եմ, որ ՀՀԿ-ն մյուս բոլոր կուսակցություններից տարբերվում է նրանով, որ իր բովանդակությամբ շատ բազմաշերտ է․ այստեղ կա հասարակության ամենատարբեր շերտերի ներկայացվածությունը ՝ գիտությունների դոկտորից մինչև մանկավարժ, բժշկից մինչև ընդհուպ գործազուրկ: Իրականում այս կամ այն անձի՝ խորհրդարանում հայտնվելու հիմնավորվածությունը իմ, կամ ձեր, կամ ցանկացած անձի որոշելիքը չէ․ ՀՀ քաղաքացիները, ժողովուրդը պիտի իր քվեն տա: Ապրիլի 2-ի ընտրությունների արդյունքում պարզ կդառնա, թե ժողովուրդը ում ցանկացավ տեսնել, ում համարեց, որ իր խնդիրների լուծման համար առավել վստահելի է: Ինքը՝ ընտրակարգը հնարավորություն է տալիս տարբեր մարդկանց մրցակցել, ինքը՝ ընտրակարգը թելադրում է այնպիսի պայմաններ, երբ կուսակցության դեմքը որոշում է ժողովուրդը, այսինքն ՀՀԿ-ն ընձեռեց հնարավորություն այն մարդկանց, ովքեր կուսակցության հետ կապ ունեն, ինչ-որ աշխատանք են կատարել, ըստ էության, հայցել ժողովրդի քվեն: Կհայցե՞ն նրանք այդ քվեն, որքանո՞վ դա արդյունավետ կլինի, որքանո՞վ կկարողանան համոզել, որ հենց իրենք են նրա խնդիրները լուծողը, դա ցույց կտա ապրիլի 2-ի քվեարկությունը: Ես չեմ այդ բանաձևումը տվել, դա ընտրական օրենսգիրքն է տվել և, ընդհանրապես, որևէ մեկին իրավունք վերապահված չէ ժողովրդի անունից որոշել՝ նրանք պիտի լինեին ցուցակում, թե՞ ոչ, նրանք կլինե՞ն խորհրդարանում, թե՞ ոչ՝ սա է հարցի պատասխանը և այս հարցի պատասխանը կտա ժողովուրդը:

-Հանրապետության ո՞ր մասում եք Դուք իրականացնելու ՀՀԿ-ի քարոզարշավը:

Այս որոշումները մենք կկայացնենք, իհարկե, քաղաքական թիմով, կլինենք տարբեր տեղերում՝ Արմավիրի մարզում, Տավուշի մարզում,այլ վայրերում, այնտեղ, որտեղ թիմը նպատակահարմար կհամարի:

-ՀՀԿ-ի «Անվտանգություն և առաջընթաց» կարգախոսը բավական բուռն քննադատվեց: Տեսակետ կա, որ սա սեփական կառավարման տապալման խոստովանություն է՝ ապրիլյան պատերազմից հետո:

-Ես, առհասարակ, չէի ցանկանա, որ թե՛ այդ մարդկանց շուրթերով, ովքեր այդպիսի տեսակետ են արտահայտում, թե՛ ձեր, բարբառեր ադրբեջանական քարոզչամեքենան: Ապրիլյան պատերազմը տապալում չէր, այլ հարց է, որ մեր օրերում նրանք նպատակամղված քարոզչություն են իրականացնում, որպեսզի հաղթած հասարակության մեջ տրամադրություններ ստեղծեն, որ դա տապալում էր և այլն: Իրականում գաղափարն այն է, որ մենք կարողացանք լուծել կարևոր խնդիր, որը դրված էր: Որևէ բանաձևում տալուց առաջ, որևէ գնահատական հնչեցնելուց առաջ ամենակարևորը հետևյալն է՝ ի՞նչ հարցեր ես դու քեզ ուղղում: Երկու հարց պետք է ուղղել կոնկրետ այս դեպքում՝ ի՞նչ խնդիր էր մեր առջև դրված և ի՞նչ էր մեզ պարտադրված։Իսկ մեզ պարտադրված էր պատերազմ, և գլխավոր խնդիրը մեր արժանապատվությունը, ինքնասիրությունը, Արցախի անվտանգությունը ապահովելն էր, Ադրբեջանինը՝ ճիշտ հակառակը՝ ստեղծել այնպիսի իրավիճակ և այնպիսի պայմաններ, որ կա՛մ հասնել ռազմական ճանապարհով հարցի ամբողջական լուծման, կա՛մ այնպիսի իրավիճակ ստեղծել Հայաստանի ու Արցախի համար, որ բանակցություններում սկզբունքորեն բոլորովին այլ դիրքերից հանդես գանք:

Սա էր նրանց խնդիրը, սա, կարծում եմ, որևէ մեկի կողմից չի վիճարկվում և, հետևաբար, մենք կարողացանք լուծել այն խնդիրը, որը մեր առջև դրված էր՝ տապալել նրանց ծրագրերը: Անվտանգության և առաջընթացի մակարդակը արդյոք բավարա՞ր է, կարծում եմ՝ ոչ, վստահ եմ, որ ոչ, մենք այդ կարգախոսով երբեք չենք ասում և ցույց չենք ուզում տալ, որ մենք հասել ենք անվտանգության ու առաջընթացի անգամ մեր ցանկացած, պատկերացրած ու երազած մակարդակի, ամենևին ոչ: Մենք ասում ենք, որ մենք քաջ գիտակցում ենք՝ ինչ բացթողումներ ունենք, ինչ սխալներ ենք գործել, այդ սխալների արդյունքում ինչ փորձառություն ենք ձեռք բերել և այդ փորձառության հիման վրա ուզում ենք գնալ դեպի անվտանգության ու առաջընթացի այն բանաձևմանը, այն մակարդակին, որը ցանկանում ենք, թե մնացածները ի՞նչ են դրա տակ տեսնում… յուրաքանչյուը տեսնում է այն, ինչ ուզում է տեսնել և լսում այն, ինչ ուզում է լսել: Որևէ մեկին որևէ ձևով չես կարող անգամ ջերմեռանդորեն խոսելով ստիպել, որ ինքը հետ կանգնի այն ամենից, ինչ ուզում է տեսնել․ դա իրենց իրավունքն է:

- Ինչպե՞ս եք գնահատում նախընտրական մթնոլորտը՝ հաշվի առնելով վերջին դանակահարության դեպքը, ծեծկռտուքների դեպքերը:

-Շատ բացասաբար եմ վերաբերվում, համարում եմ դրանք անթույլատրելի: Ես անկեղծորեն ուզում եմ ասել, որ ցանկացած այդպիսի դեպք անցանկալի է առաջին հերթին իշխանության համար, որովհետև այսպես, թե այնպես, միտումնավոր, թե առանց միտումի, բոլոր սլաքներն ուղղվում են դեպի իշխանություն: Եվ, բնականաբար, այն իշխանութունը, որը արել է առավելագույնը, ջանքեր է գործադրել ընտրական ամբողջ օրենսգրքի մշակման գործընթացում և, ընդհանրապես, այս պրոցեսում արել է առավելագույնը, որպեսզի բացառի որևէ ձևով ընտրությունների վրա ստվեր նետելու գործընթացը, չի կարող դրանց դրական վերաբերվել: Ես էլ, բնականաբար, բացասաբար եմ վերաբերվում, չեք գտնի , թերևս, ՀՀ-ում մեկ մարդ, որը կասի, որ դրան նորմալ է վերաբերվում: Ես այլ հարթության մեջ եմ նաև ուզում դիտարկել այս հարցը․ կարծում եմ, որ այսպիսի երևույթները պիտի շատ կոշտ գնահատականի արժանանան, որպեսզի այդ արձագանքը սթափեցնի բոլորին և հասկանան, որ սա մրցապայքար է, որտեղ այդպիսի քայլերով և այդպիսի իրավիճակով երբևէ որևէ մեկը չի հաջողելու: Մարդիկ պետք է լինեն ավելի զուսպ և իրենց անձնական բնույթի հարաբերությունները կամ հաշվեհարդարը չտեղափոխեն քաղաքական հարթություն։ Կարծում եմ, այս պահի դրությամբ իրականում մթնոլորտը նորմալ է, բայց այսպիսի երևույթներին պիտի շատ հստակ և կտրուկ արձագանք տրվի:

-Կառավարության վերջին նիստին քննչական կոմիտեի նախագահ Աղվան Հովսեփյանը հակասահմանադրական անվանեց Դատախազության մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ նախագիծը, որին միջամտեց նաև վարչապետը, մամուլը ևս ակտիվ անդրադարձավ դրան: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում և մամուլի արձագանքին, և այս փոքրիկ միջադեպին:

-Մամուլի արձագանքին վերաբերվում եմ շատ ըմբռնումով, մամուլը, սովորաբար, արձագանքում է ոչ այնքան և ոչ միայն կարևորին, որքան առավել գայթակղող վերնագրերին, ինտրիգներին, հնարավոր ինչ-որ միջադեպերին, որոնք լրացուցիչ լայքեր, քլիքեր կբերեն տվյալ լրատվամիջոցի համար: Եվ այս տեսանկյունից այդ միջադեպը բավականին հարմար, գեղեցիկ, ստանդարտ իրավիճակ էր մամուլի համար: Իսկ իրավիճակը շատ աշխատանքային իրավիճակ էր, այդպիսի իրավիճակներ տարբեր առիթներով տարբեր կառավարություններում տարբեր նախարարների աշխատանքային գործունեության մեջ եղել են և հավաստիացնում եմ՝ էլի կլինեն: Կար անհամաձայնություն նախագծի հետ կապված կամ տարամեկնաբանություն, սա աշխատանքային կարգով հարթվող խնդիր է: Կար առաջարկություն Քննչական կոմիտեի ղեկավարի կողմից, կար դրան իմ արձագանքը, կար մեկնաբանություն , ժամանակը ցույց կտա՝ իրականում ինչպես կընթանան այդ նախագծի աշխատանքային շտկումները։ Դրանք աշխատանքային ձևաչափով լուծվող հարցեր են, այդտեղ բացարձակ ո՛չ ինտրիգ կա, ո՛չ հարաբերությունների լարվածություն՝ ինչպես մամուլն է գրում և վերլուծականների մեծ առատություն է մամուլում: Շատ լավ, նրանք իրենց աշխատանքն են անում, յուրաքանչյուրն իր աշխատանքն է անում, մամուլի աշխատանքն էլ ինչ-որ մի իրադարձության վրա ինչ-որ մտքեր կառուցելն է, եթե դա ինչ-որ մեկի ջրաղացին ջուր լցրեց, կամ ցանկությունը մեծ էր դրան տալու այլ աստառ, քավ լիցի, դա իրենց գործն է:

Սա աշխատանքային սովորական գործընթաց էր, կտեսնենք արդյունքները հաջորդիվ , այդուհանդերձ, նախագիծը համարում եմ մեր ամենակարևոր նախագծերից մեկը: Ձեզանից շատերը մամուլում ասում են՝ ինչո՞ւ այսինչ հարցի կապակցությամբ գործը կարճելու որոշումը չմեկնաբանվեց, ինչո՞ւ չբացատրվեց․ առաջարկը դա էր: Կոռուպցիոն հանցագործությունների վերաբերյալ պետք է տարբերակված մոտեցում լինի, որ դատախազությունը, ստանալով համապատասխան նախաքննական մարմիններից կոռուպցիոն հանցագործությունների մասով տեղեկությունները, դրանք առանձին-առաձին հրապարակի: Եվ ինչպես տեսաք նաև Քննչական կոմիտեի ղեկավարը փաստեց, որ այսօր էլ այդպիսի տեղեկատվություն տրամադրվում է, մեր առաջարկն այն է, որ տեղեկատվությունը տեղադրվի ընդամենը տարբերակված ձևով՝ կոռուպիցոն հանցագործությունները առանձնացված, որ հանրության, նաև լրատվամիջոցների համար ամեն ինչ դառնա շատ պարզ, տեսանելի և թափանցիկ:

-Կանդրադառնա՞ք դաշտում ձևավորված դաշինքներին:

Ես, առհասարակ, համարում եմ, որ մեզանից որևէ մեկը քաղաքական պրոցեսում չպիտի ամենագետի տեսքով սկսի մեկնաբանություններ անել ու գնահատականներ տալ այս կամ այն քաղաքական ուժին, կամ նրանց կողմից իրականցվող քայլերին: Ընտրական օրենսգիրքը ստեղծում է այդ հնարավորությունները, նրանք էլ օգտվում են այդ հնարավորություններից: Ընդհանրապես, դասական իմաստով ցանկացած քաղաքական պրոցեսում շատ կարևոր է գաղափարը՝ ինչի՞ շուրջ են միավորվում մարդիկ, կա՞ն դրա համար պատշաճ հիմքեր, թե՞ ոչ, նախադրյալներ, նախապատմություն, պատճառներ: Սրանք այն նախադրյալներն են, որ աշխարհի ցանկացած երկրում որևէ դաշինքի կայունության կամ հաջողելու բանաձևն են: Կհաջողե՞ն այդ դաշինքները, դա ցույց կտա ապրիլի 2-ը, չե՞ն հաջողի, կամ ի՞նչ ճակատագիր կունենան, ցույց կտա ապրիլի 2-ը և դրանից հետո տեղի ունեցող քաղաքական գործընթացները:

-Բոլոր դաշինքները որպես գլխավոր մրցակից դիտրակում են ՀՀԿ-ին, օրինակ «Ելքը» հենց բառացի հայտարարում է, որ իր գլխավոր մրցակիցը ՀՀԿ-ն է:

-Ինչ-որ առումով դա նույնիսկ տրամաբանական է, որովհետև ՀՀԿ-ն իշխող քաղաքական ուժն է։ Այն անձինք կամ ուժերը, ովքեր ապրիլի 2-ի խորհրդարանական ընտրություններում իշխանության գալու հայտ են ներկայացնում, անկախ նրանից, թե իրականում իրենք ինչ խնդիր են իրենց առջև դրել՝ հաղթահարել այդ շեմը, թե՞ գալ իշխանության, բոլորը նվազագույնը հայտարարում են, որ գալիս են փոխելու իշխանությունը։ Եվ տրամաբանական է, որ եթե դու ուզում ես փոխել իշխանությունը, ուրեմն որպես հիմնական մրցակից պիտի դիտարկես ՀՀԿ-ին: Ի դեպ, ՀՀկ-ին հիմնական մրցակից դիտարկելը ես, անկախ նրանից, թե իրենք ինչ մեկնաբանություն կտան, համարում եմ, որ խոսում է մրցակցի հնարավորությունների ու ռեսուրսների մասին: Մրցակից համարում են այն մարդուն կամ ուժին, ով իրականում ունի ռեսուրս, ունի ունակություններ և կարողություններ պայքար տանելու համար:

-Ինչպե՞ս կավարտեք միտքը՝ եթե ոչ ես հայնտվեմ ապագա խորհրդարանում, ապա ով պիտի…

-Ժողովուրդը շատ իմաստուն է և անկախ նրանից, թե ով ինչպես է մեկնաբանում և ով ինչ ձգտումներ ունի, ժողովուրդը կտեսնի այն մարդկանց խորհրդարանում, ովքեր պիտի փոխեն ու կառուցեն երկիրը: Քարոզարշավի ընթացքում բոլորը հնարավորություն կունենան ասելու, թե իրենք ինչպես են պատկերացնում, ինչ են ուզում անել, ժողովուրդը ընդամենը քվե տալով կասի՝ ես էլ եմ ուզում քո հետ փոխել երկիրը: Կասի՞ դա որևէ քաղաքական ուժի, անձի, ուրեմն նա կհայտնվի խորհրդարանում, չի՞ ասի, ուրեմն ինչ-որ մեկը ստիպված կլինի հետաձգել փոփոխությունների իր բանաձևը մինչև հաջորդ խորհրդարանական ընտրություններ:

-Ի՞նչ ասելիք ունեք խորհրդարանական ընտրություններին Ձեր պոտենցիալ ընտրողներին:

-Ես չեմ ուզում իրենց հետ երկխոսելիս, խոսել մեր մասին, ես ուզում եմ խոսել իրենց հետ իրենց մասին, իրենց խնդիրների մասին ու առաջարկել այն, ինչ անկեղծորեն կարող ենք առաջարկել՝ իրատեսական, իրագործելի և հեռանկարային:

Մտքերը շարունակելով...

Իմ կյանքը… մի անհաջողությունից մյուս անհաջողությունն անցնող հաջողության իմ ճանապարհն է:

Մի օր ես… ձեզ հետ էլի կզրուցեմ այլ հարցերի շուրջ (ժպտում է):

Կյանքը մեկ օրում… ընտանիքիս հետ, ինչ-որ մի բան արդեն փոխած ու ինչ-որ մի բան փոխելու, այդուհանդերձ, չմարող ձգտումով:

Տարիների ընթացքում… ես կսովորեմ ավելի ըմբռնումով մոտենալ մարդկանց, նրանց չարությանը և ավելի վստահությամբ վերաբերվել նրանց բարությանը:

Իմ օրերի մեջ… դեռ չեմ սովորել չզարմանալ, երբ հանդիպում եմ մարդկանց, որոնց համար բարոյական և մարդկային արժեքները միայն տեսական կամ պատմական արժեք են, այլ ոչ թե գործնական կիրառություն ունեցող երևույթ:

Կարինա Սահակյան

Տաթև Այվազյան

Լուսանկարները՝ Վաղինակ Ղազարյանի