168.am-ի հարցազրույցը Արցախի ԱԽ նախկին քարտուղար, ԱՀ նախագահի թեկնածու Վիտալի Բալասանյանի հետ:
– Արցախի նախագահի թեկնածուների շարքում գլխավոր «խաղացողները» 3-4-ն են, որոնցից յուրաքանչյուրը տարբեր ոլորտներ են ներկայացնում: Արցախցին ո՞ւմ է պատրաստ իր ձայնը տալ, նրան ի՞նչ նախագահ է պետք՝ տնտեսության մա՞րդ, փորձառու զինվորակա՞ն, թե՞ քաղաքական գործիչ:
– Պատմական էքսկուրս անեմ. 1988-ի ազգային ազատագրական զարթոնքը, ոմանք խոսում են ղարաբաղյան շարժման մասին, բայց ըստ իս՝ մենք նորից ազգային ազատագրական պայքար վերապրեցինք: Եթե տարանջատենք բլոկների, կունենանք 1988-89 թվականներն ընդգրկող մի ժամանակահատված, երբ ԽՍՀՄ սահմանադրությամբ, որտեղ ազգերի ինքնորոշման մասին հոդված կար, և մենք բարձրաձայնեցինք այդ հարցը, որի դիմաց ստացանք ադրբեջանական ագրեսիա: Դա խորհրդային Ադրբեջանի կողմից կազմակերպված ոչ թե ակցիա էր, այլ հարձակում խաղաղ բնակչության վրա: Մասնավորապես, փետրվարի 22-ին ադրբեջանական բազմահազարանոց զինված խառնամբոխը հարձակվեց ԼՂԻՄ-ի Ասկերան ավանի վրա:
Դա պատմական օր էր մեզ բոլորիս համար, ես ավելի քան համոզված եմ և վստահաբար ասում եմ՝ Ադրբեջանի այն քաղաքականությունը, որն այսօր կա, դա 1918-1920, 1988-1991, 1992-1994 և 2016 թվականների ռազմական, տնտեսական քաղաքականության շարունակությունն է: Վերջին ապացույցը Մյունխենում Ադրբեջանի նախագահի հնչեցրած հայտարարությունն էր, որտեղ ոչ մի բան չի թաքցնում և ասում է այն, ինչ մտածում է Ադրբեջանի քաղաքական և ռազմական իշխանությունը, ավելի շատ՝ քաղաքական իշխանությունը: Ինչ-որ անհայտ տարածքի վրա Թուրքիայի բոլշևիկների միջամտությամբ ստեղծվեց առաջին ադրբեջանական հանրապետությունը, անկախություն հռչակեցին մի տարածքի վրա, որի պատկանելությունն առ այսօր չգիտեն՝ ում տարածքի վրա է եղել:
Ժամանակ առ ժամանակ մենք քաղաքական գործիչների, գեոպոլիտիկների բառապաշարում լսում ենք, որ Հարավային Կովկասում կան տարածքային վիճարկելի խնդիրներ, մասնավորապես, անցած տարի Իսլամական հեղափոխության հաղթանակի 40-ամյակի կապակցությամբ իր ելույթում Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Հասան Ռուհանին հայտարարեց, որ առաջին և երկրորդ ռուս-պարսկական պատերազմների արդյունքում դեռևս կան վիճարկելի տարածքներ Հարավային Կովկասում: Հիմա ինչո՞ւ այս էքսկուրսն արեցի. մեր ժողովուրդը ճանաչում է իր ռազմական և քաղաքական գործիչներին, վստահաբար հիմա էլ կարող եմ ասել, որ մեր ժողովուրդը, արցախահայությունը, ելնելով անվտանգային խնդիրներից, իր ձայնը կտա ռազմաքաղաքական գործչի, որն այս պահի դրությամբ ես եմ հանդիսանում: Եվ ես շեշտում եմ, որ Արցախի Հանրապետության համար ամենակարևորը մեր անվտանգությունն է, մնացածը՝ սոցիալական, տնտեսական, իհարկե, շատ կարևոր դեր ու նշանակություն պիտի ունենա մեր կյանքում: Այսինքն՝ սոցիալական և տնտեսական վիճակը պետք է զուգահեռաբար բարելավել, բայց կրկնում եմ՝ մեր ամենակարևոր հարցը մնում է անվտանգությունը՝ պաշտպանված հայրենիք, անվտանգ սահմաններ և մեր ժողովրդի ֆիզիկական անվտանգությունը:
– Հայաստանի վարչապետը պնդում է, որ պետք է գտնել ղարաբաղյան հարցի այնպիսի լուծում, որն ընդունելի կլինի ՀՀ–ի, Արցախի և Ադրբեջանի ժողովուրդների համար: Դուք սա ինչպե՞ս եք պատկերացնում՝ սա զուտ դիվանագիտական խա՞ղ է, թե՞ հստակ պատկերացումներ կան իրենց մոտ:
– Եկեք որևէ մեկի հասցեին գնահատականներ չհնչեցնենք: Բայց ես կարող եմ ասել իմ տեսլականը, տեսակետը. վերջին 2 տարում ՀՀ քաղաքական իշխանությունը ղարաբաղյան հարցը բանակցություններում ձախողման է տարել՝ ի դեմս վարչապետի: Վերջերս նա Կապանում «չելենջ» (մարտահրավեր) հայտարարեց, որին Արցախի նախագահի թեկնածուներից ոմանք արձագանքեցին, ես չեմ արձագանքել, որովհետև ես իմ տեսակետներն ունեմ և ժամանակ առ ժամանակ դրանք հնչեցրել եմ: Ես 2005-ից լինելով քաղաքականության մեջ՝ ԱԺ պատգամավոր, Պաշտպանության հարցերի հանձնաժողովի անդամ, ժամանակ առ ժամանակ ներկայացրել եմ ղարաբաղյան հարցի կարգավորման իմ դիրքորոշումը:
Այսօր շատերը խոսում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին, ՄԱԿ-ի ամբիոնից ևս խոսում են պետությունների տարածքային ամբողջականության մասին, Մինսկի խումբը ևս բարձրաձայնում է, թե կարևորում են տարածքային ամբողջականությունը: Հիմա, 1918-ին մի ինչ-որ կառույց հայտարարում է անկախություն, բայց նշված չէ՝ ո՞ր տարածքի վրա, ի՞նչ սահմաններով: Սկզբնական շրջանում նա հայտարարվում է՝ որպես Ադրբեջանի մուսուլմանական հանրապետություն, որևէ կառույցի, այդ թվում՝ Ազգերի լիգայի կողմից չի ճանաչվում, հետո անվանափոխում են՝ մուսաֆաթական Ադրբեջան, որը նույն գնահատականին է արժանանում, այնուհետ անունը դնում են Ադրբեջանի դեմոկրատական հանրապետություն: Իսկ հետագայում ԽՍՀՄ-ի կազմում են հայտնվում այդ տարածքում գտնվող 15 հանրապետությունները: 1918-1920թթ. քաղաքական քարտեզի վրա չի եղել Ադրբեջան:
Մանրամասները՝ սկզբնաղբյուր կայքում:
